Ποινικό δίκαιο
Ποινικό δίκαιο. Η ποινική επιστήμη ασχολείται με την έρευνα του «ποινικού φαινομένου». Με τον όρο «ποινικο φαινόμενο» εννοείται η μορφή εκείνη της κοινωνικής παθολογίας, στην ιστορική μέχρι σήμερα διαδρομή των ανθρώπινων κοινωνιών, που έγκειται στην προσβολή βασικών στοιχείων – αγαθών της κοινωνικής ζωής από τους ίδιους τους ανθρώπους και στην αντίδραση (την απάντηση) από τους φορείς των αγαθών που προσβλήθηκαν και σε πιο εξελιγμάνη φάση από την κυρίαρχη, την υπερέχουσα δύναμη (εξουσία) μέσα στον κοινωνικό χώρο. Το «ποινικό φαινόμενο» αποτελεί ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο. Ακολουθεί την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών και διαφοροποιείται κατά τόπο και χρόνο.
Τα τρία βασικά στοιχεία που συγκροτούν το «ποινικό φαινόμενο» είναι τα κοινωνικά αγαθά, το έγκλημα (ως προσβολή των αγαθών αυτών) και η ποινή (ως απάντηση της οργανωμένης κοινωνίας σ’ αυτή την προσβολή). Ως κοινωνικά αγαθά ορίζονται τα (υλικά) αντικείμενα του εξωτερικού χώρου, αντιληπτά με τις αισθήσεις, ή φυσικές ή κοινωνικές ιδιότητες αυτών των αντικειμένων, που ικανοποιούν βιοτικές ανάγκες – και εξυπηρετούν αντίστοιχα βιοτικά συμφέροντα – των μελών της κοινωνίας, γι’ αυτό και αποτελούν ουσιώδη στοιχεία της κοινωνικής ζωής. Είναι πιθανό μια πράξη μολονότι στρέφεται κατά ενός αντικειμένου, να θίγει περισσότερα κοινωνικά αγαθά. Στη γραπτή τυποποίηση, δηλαδή περιγραφή, του «ποινικού φαινομένου» ορίζονται βασικά οι πράξεις που θεωρούνται προσβολές κοινωνικών αγαθών ( το έγκλημα) και η μορφή της κοινωνικής αντίδρασης σ’ αυτές (η ποινή). Το κοινωνικό αγαθό άλλοτε ορίζεται άμεσα και άλλοτε υποδηλώνεται μέσα από τον ορισμό της αξιόποινης πράξης.
Η επιστήμη που μελετά την τυποποίηση του «ποινικού φαινομένου» καλείται νομική ποινική επιστήμη ή ποινικό δίκαιο και αποτελεί φυσικά το πιο σπουδαίο τμήμα της ποινικής επιστήμης, αφού το «ποινικό φαινόμενο» είναι τυποποιημένο σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Το ποινικό δίκαιο είναι προδήλως δημόσιο δίκαιο καθώς ρυθμίζει σχέσεις υπεροχής/υποταγής μεταξύ του κράτους και των πολιτών. Φορέας της ποινικής εξουσίας είναι αποκλειστικά η Πολιτεία. Πράγματι, τα δύο κεντρικά μεγέθη του ποινικού δικαίου, το έγκλημα και η ποινή (τόσο όταν απειλείται αφηρημένα στο νόμο, όσο και όταν καταγιγνώσκεται στο συγκεκριμένο δράστη μιας αξιόποινης πράξης) δεν συνιστούν ιδιωτική υπόθεση αλλά αφορούν στο δημόσιο συμφέρον. Συνεπώς το σύγχρονο ποινικό δίκαιο έχει αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα, και ο εξ αυτού ποινικός κολασμός επιχειρείται εν όψει πάντα του δημοσίου συμφέροντος.
Ειδικότερα, η επιστήμη του ποινικού δικαίου περιλαμβάνει τη θεωρία του ουσιαστικού και δικονομικού (σύνολο κανόνων του δικαίου που καθορίζουν αφενός την αρμοδιότητα των θεσμοθετημένων οργάνων της Πολιτείας και αφετέρου την διαδικασία δράσης των οργάνων αυτών προκειμένου να βεβαιώσουν την ενοχή του κατηγορουμένου ώστε να επιβάλουν σ΄ αυτόν, την από το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο, προβλεπόμενη ποινική κύρωση) ποινικού δικαίου, την αντεγκληματική πολιτική, το συγκριτικό ποινικό δίκαιο και την ιστορία του ποινικού δικαίου. Το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο χωρίζεται σε κοινό ποινικό δίκαιο (οι κανόνες του εφαρμόζονται στο σύνολο σχεδόν των προσώπων των υπαγομένων στη ποινική εξουσία της Πολιτείας), ιδιαίτερο ποινικό δίκαιο (οι κανόνες του εφαρμόζονται σε ορισμένη τάξη ή κατηγορία προσώπων όπως ο ΣΠΚ, ή ο Π.Π.Κ.Ε.Ν.), καθολικό ποινικό δίκαιο (το σύνολο των κανόνων του ποινικού κώδικα), μερικό ποινικό δίκαιο οι κανόνες των Ειδικών Ποινικών Νόμων), γενικό ποινικό δίκαιο (οι κανόνων του καθορίζουν τους κύριους συστατικούς όρους των εγκλημάτων και τις γενικές αρχές του ποινικού δικαίου) και ειδικό ποινικό δίκαιο (οι κανόνες του καλούμενοι και αυτοτελείς που τυποποιούν την προσβολή συγκεκριμένων εννόμων αγαθών).
Αποστολή του ποινικού δικαίου είναι να προστατεύσει, με το όπλο της ποινής, θεμελιώδεις αξίες της κοινωνίας, απολύτως απαραίτητες για την ομαλή κοινωνική συμβίωση και έτσι να εμπεδώσει και να διασφαλίσει την κοινωνική ειρήνη. Πρωταρχικός σκοπός είναι η προστασία των εννόμων αγαθών όπως αυτά τυποποιούνται στο νόμο. Συγχρόνως όμως οι κανόνες του ποινικού δικαίου με το περιεχόμενο τους αλλά και τη σαφή διαμόρφωσή τους αποβλέπουν και σε έναν άλλο, ιδιαίτερα σημαντικό σκοπό: να περιορίσουν το κράτος από τις καταχρήσεις σε βάρος των ατομικών ελευθεριών των πολιτών, στις οποίες αυτό ενδέχεται να προβεί με τη βοήθεια του «όπλου της ποινής».
Συζητείστε την υπόθεσή σας με τους ειδικούς
