13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικογνειακού Δικαίου – Καβάλα 7 και 8-10-2011 – Προσωπικές Σκέψεις και Συμπεράσματα
Η Εταιρία Δικαστικών Μελετών σε συνεργασία με τον Δικηγορικό Σύλλογο Καβάλας και τη Νομική Βιβλιοθήκη διοργάνωσαν το 13ο Πανελλήνιο συνέδριο Οικογενειακού στις 7 και 8 Οκτωβρίου 2011.
Κατ’ αρχάς να σχολιάσω την όλη διοργάνωση. Ομολογουμένως δεν έχω λόγια να περιγράψω το ευχάριστο κλίμα, την άψογη οργάνωση του συνεδρίου, το υψηλό επίπεδο των εισηγητών, την καταπληκτική φιλοξενία στα συνεργαζόμενα ξενοδοχεία, το μεράκι των νέων συναδέλφων που έτρεξαν για να φέρουν το αποτέλεσμα που έπρεπε.
Επί του συνεδρίου.
Ειπώθηκαν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα και ακούστηκαν απόψεις καινοτόμες και ιδιαίτερα τολμηρές.
Την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011 οι εισηγητές ασχολήθηκαν με την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την παρένθετη μητρότητα και την ανωνυμία των δοτών σπέρματος.
Η συζήτηση στράφηκε γύρω από το ζήτημα της ανωνυμίας ή επωνυμίας των δοτών σπέρματος. Αφενός το επιχείρημα της μη παραβίασης των δεδομένων αφετέρου το επιχείρημα των ενδεχόμενων αιμομικτικών γάμων μεταξύ ανθρώπων που δεν γνωρίζουν ότι γεννήθηκαν από το σπέρμα του ιδίου δότη.
Όσον αφορά την παρένθετη μητρότητα τη συζήτηση μονοπώλησε το ζήτημα του ρόλου της παρένθετης μητέρας, η οποία αποκόπτεται τελείως και οριστικά νομικά από τη γέννηση του παιδιού αν και τα βιολογικά της στοιχεία και ίχνη έχουν αποτυπωθεί στο παιδί που έφερε στο κόσμο.
Την επομένη μέρα στη πρωινή και απογευματινή συνεδρία οι εισηγήσεις αφορούσαν τα ζητήματα του συμφώνου συμβίωσης, όπου αποκαλύφθηκε ότι επίκειται νομοσχέδιο στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η επέκταση του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης και στους ομόφυλους με ταυτόχρονη αναγνώριση κληρονομικών, συνταξιοδοτικών κλπ δικαιωμάτων πλην των δικαιωμάτων υιοθεσίας και απόκτησης τέκνου με παρένθετο τρόπο.
Το ζήτημα αυτό απασχόλησε κατά κύριο λόγο τους συνέδρους και ακούστηκαν πολλές και διαφορετικές απόψεις από πλήθος νομικού κόσμου μεταξύ άλλων από το καθηγητή κ. Σταθόπουλο, τον καθηγητή Απ. Γεωργιάδη, την εισηγήτρια κ. Κουνουγένη Μανωλεδάκη, από δικαστές και άλλου καθηγητές και συναδέλφους δικηγόρους.
Ακολούθως αναπτύχθηκαν τα ζητήματα της υιοθεσίας, νομολογιακά πορίσματα επί της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα, για τα ζητήματα των ηλικιωμένων σε συνάρτηση με τις διατάξεις του ΑΚ για τη δικαστική συμπαράσταση και την ενδοοικογενειακή βία και την πρακτική εφαρμογή του νόμου.
Όσον αφορά την ενδοοικογενειακή βία ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η εισήγηση για την εφαρμογή της διαδικασίας της ποινικής συνδιαλλαγής στις περιπτώσεις αυτές καθώς και του αυτεπάγγελτου της ποινικής διώξεως λόγω αλλεπάλληλων ανακλήσεων των εγκλήσεων από τους παθόντες.
Η ποινική συνδιαλλαγή εφαρμόζεται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δράστης αποδεχτεί να απομακρυνθεί από τη οικία, αποφασίσει να παρακολουθήσει θεραπευτικές συνεδρίες σε ειδικά ιδρύματα καθώς και να δεχτεί τη παρακολούθηση επί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (όπου η δικογραφία τίθεται σε ειδικό {προσωρινό} αρχείο) προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν πρόκειται να επαναλάβει τη βία. Έτσι, εφόσον τηρηθούν οι προϋποθέσεις μετά από την τριετία τίθεται σε οριστικό αρχείο με τις διατάξεις του ΚΠΔ περί ποινικής συνδιαλλαγής.
Όσον αφορά το ζήτημα της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα, ειπώθηκαν πάρα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα με τον εισηγητή συνάδελφο κ. Θεοδωρίδη του ΔΣ Καβάλας να παρουσιάζει το ζήτημα συνδυάζοντας θεωρητικές και πρακτικές προεκτάσεις.
Εντύπωση προκάλεσε η άποψη που ακούστηκε αναφορικά με την προθεσμία που θέτει ο νόμος για την άσκηση της αγωγής αποκτημάτων. Δηλαδή, προκειμένου να είναι παραδεκτή η αγωγή θα πρέπει το ζευγάρι να έχει συμπληρώσει την τριετή διάσταση. Μέχρι τότε ο σύζυγος έχει προσδοκία δικαιώματος και όχι θεμελιωμένο δικαίωμα.
Όμως, σύμφωνα με την ως άνω άποψη, οι τελευταίες τροποποιήσεις που επήλθαν στα ζητήματα του διαζυγίου και συγκεκριμένα το αμάχητο τεκμήριο κλονισμού της 4ετούς διάστασης που έγινε πλέον 2ετής, δημιουργούν έντονες επιφυλάξεις για το αν και κατά πόσο η προθεσμία των 3 ετών πρέπει να μειωθεί αντίστοιχα λόγω της αλλαγής της τετραετούς διάστασης σε διετή.
Τέλος, πολύ καλή εισήγηση του καθηγητή του ΑΠΘ κ. Α. Κουτσουράδη στο ζήτημα της δικαστικής συμπαράστασης υπέργηρων ανθρώπων με άνια. Σε αυτή την εισήγηση διατυπώθηκε η άποψη (ιδιαίτερα πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα όπως και οι προηγούμενες) της λεγόμενης “ζώσας ή ζωντανής διαθήκης”.
Ο θεσμός αυτός εφαρμόζεται στην Αμερική και σε Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία και είναι η δυνατότητα του ενηλίκου να δηλώσει σε ένα ειδικό μητρώο που θα συσταθεί ποιος θα είναι ο δικαστικός συμπαραστάτης του όταν ο ίδιος δεν έχει την πνευματική διαύγεια για να διαχειριστεί τις υποθέσεις του. Δηλαδή μια προληπτική διαθήκη που εκτελείται όσο ο συμπαραστατούμενος είναι εν ζωή και καταλαμβάνει το διάστημα από τότε που θα περιέλθει σε κατάσταση άνιας μέχρι και το θάνατό του, όπου θα εφαρμοστεί μετά η κανονική του διαθήκη.
Πρόκειται δηλαδή για μία εντολή και πληρεξουσιότητα υπό αίρεση προς τρίτο πρόσωπο από τον μελλοντικό συμπαραστατούμενο για το διάστημα που αυτός θα περιέλθει σε κατάσταση άνιας.
Βέβαια, διατυπώθηκαν και επιφυλάξεις αναφορικά με το ποιος θα πιστοποιήσει τη πλήρωση της αίρεσης, τί γίνεται αναφορικά με την υπέρβαση της πληρεξουσιότητας και τον έλεγχο του συμπαραστάτη, την κατάχρηση της εντολή κλπ.
Όσον αφορά τα ζητήματα της υιοθεσίας η συζήτηση εστιάστηκε στο ζήτημα της πρόσκρουσης κατά τη συζήτηση της υποθέσεως στο άρθρο 33 ΑΚ.
Σε γενικές γραμμές, το επίπεδο ήταν ιδιαίτερο υψηλό, οι εισηγήσεις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και πρωτοποριακές, διατυπώθηκαν απόψεις και αποκαλύφθηκαν γεγονότα που επίκεινται να γίνουν, συζητήθηκαν και σχολιάστηκαν από τους συνέδρους όλα τα θέματα και η συμμετοχή ήταν θεωρώ υπέρ το δέον ικανοποιητική.
