Εγκαταλελειμμένα ακίνητα – Ευθύνη ιδιοκτητών από πτώση κτίσματος και πρόκληση ζημιών.
Η ιδιοκτησία, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, εκτός από δικαιώματα, γεννά και υποχρεώσεις των κυρίων ή νομέων των κτισμάτων αυτών, όταν μάλιστα οι ιδιοκτήτες αμελούν την συντήρησή τους ή δεν μεριμνούν για την ορθή κατασκευή τους.
Σύμφωνα με το νόμο καθιερώνεται ευθύνη του κυρίου ή νομέα κτίσματος, για την ζημιά που προκαλείται σε οποιονδήποτε τρίτο από την ολική ή μερική πτώση αυτού.
Η πτώση πρέπει να οφείλεται σε ελαττωματική κατασκευή ή σε πλημμελή συντήρηση του κτίσματος.
Ο νόμος στη περίπτωση της ζημιάς από πτώση κτίσματος ΔΕΝ αναγνωρίζει ελαφρυντικά στο κύριο ή το νομέα του ακινήτου. Η ευθύνη που καταλογίζεται στον ιδιοκτήτη του κτίσματος είναι γνήσια αντικειμενική, δηλαδή ευθύνεται χωρίς την εξέταση δόλου ή αμέλειας.
Αυτό έχει ως πρακτική συνέπεια, η ευθύνη να αναγνωρίζεται στον ιδιοκτήτη, χωρίς να είναι απαραίτητο να αποδειχθεί εάν ο τελευταίος ευθύνεται και σε ποιο βαθμό με δόλο ή αμέλεια για την προκληθείσα ζημιά.
Αρκεί το γεγονός της ζημιάς από το κτίσμα και η σύνδεση της ζημιάς με την πτώση του κτίσματος.
Ο λόγος που ο νόμος είναι αυστηρός με τον καταλογισμό της ευθύνης οφείλεται στο γεγονός ότι τα ελαττωματικά κατασκευασμένα έργα ή πλημμελώς συντηρημένα κτίσματα αποτελούν κίνδυνο για τους τρίτους.
Η μόνη περίπτωση αποκλεισμού της ευθύνης του ιδιοκτήτη είναι η επίκληση και απόδειξη γεγονότων ανώτερης βίας και συγκεκριμένα (σεισμού, καθίζησης του εδάφους, κεραυνού, ασυνήθης καταιγίδα, ανεμοστρόβιλο) και γενικότερα κάθε γεγονός που δεν θα μπορούσε να προβλεφθεί εκ των προτέρων ότι θα προκαλούσε τέτοια ζημιά.
Συνοπτικά για την εφαρμογή της διάταξης απαιτείται η συνδρομή των κατωτέρω προϋποθέσεων
Α) Να υπάρχει κτίσμα. Σαν κτίσμα νοείται κάθε ανθρώπινο δομικό δημιούργημα, που συνδέεται σταθερά με το έδαφος, πάνω ή κάτω από την επιφάνειά του, αδιάφορα από την κατάσταση ή τον προορισμό του.
Β)Η πτώση. Σαν πτώση νοείται η λύση των τεχνικών συνδέσμων των διαφόρων υλικών του και η ολική ή μερική κατάρρευση του σύμφωνα με το νόμο της βαρύτητας ή και η ολική ή μερική υποχώρηση κάτω από μία συνηθισμένη δύναμη, χωρίς την παρεμβολή ανθρώπινης επέμβασης ή την υποχώρηση του κάτω από την πίεση που κατά τον προορισμό του μπορεί να δεχτεί.
Γ) Η ελαττωματική κατασκευή ή η πλημμελής συντήρηση. Ο νόμος δεν αναφέρεται στην υπαιτιότητα του κυρίου ή νομέα, αφού είναι δυνατό αυτός να κατέβαλε την απαιτούμενη στις συναλλαγές επιμέλεια (λ.χ. επιλέγοντας τα κατάλληλα πρόσωπα), αλλά στο πραγματικό γεγονός ότι η πτώση του κτίσματος οφείλεται στην ελαττωματική κατασκευή ή στην πλημμελή συντήρησή του, δηλαδή σε ένα πραγματικό γεγονός που η διάταξη ανάγει έμμεσα σε προϋπόθεση εφαρμογής της.
Κρίσιμο ζήτημα της διάταξης αποτελεί η αιτία της πτώσης και όχι η συμπεριφορά του κυρίου ή του νομέα. Θέμα αποδείξεως δεν είναι το πώς έγινε η κατασκευή, αλλά το πού οφείλεται η πτώση, η οποία ανάγεται κατά τη διάταξη αυτή και στη προκειμένη περίπτωση στην πλημμελή κατασκευή ή συντήρηση.
Τέλος δεν είναι αναγκαία από την πλευρά του ζημιωθέντα η απόδειξη ότι η πτώση οφείλεται σε ελαττωματική κατασκευή ή πλημμελή συντήρηση του κτίσματος ή του άλλου έργου γιατί ακριβώς αυτό αποτελεί αμάχητο τεκμήριο.
Δ) Ζημιά. Η ζημιά οφείλεται στην πτώση κτίσματος η οποία είναι ιδιοκτησίας και νομής των εναγομένων.